Chữa thoát vị đĩa đệm bằng các bài thuốc Đông y lưu truyền
Các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm có thể kiểm soát cơn đau cùng với một số triệu chứng đi kèm như tê bì, sưng đỏ, mất cảm giác các chi,… Tuy nhiên, thuốc Đông y chỉ mang lại hiệu quả nếu áp dụng bài thuốc phù hợp với thể bệnh.
Thoát vị đĩa đệm trong quan niệm Đông y
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm bị tổn thương dẫn đến hiện tượng nứt, rách bao xơ khiến cho nhân nhầy thoát ra ngoài. Bệnh thường gặp ở người trung niên và cao tuổi – đặc biệt là người lao động nặng, tiền sử chấn thương cột sống,… Hiện tại, Tây y chưa có phương pháp điều trị bệnh dứt điểm mà chỉ có thể sử dụng thuốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật để ngăn chặn biến chứng và bảo tồn khả năng vận động.
Trong quan niệm của Đông y, thoát vị đĩa đệm thuộc phạm vi chứng yêu thống. Căn nguyên gây bệnh đa dạng nhưng thường do tuổi già, lao động quá sức và cơ thể suy yếu khiến cho các mạch máu ở cột sống không được nuôi dưỡng. Về lâu dài, đĩa đệm bị thoái hóa, giảm độ đàn hồi và thoát vị.
Bên cạnh đó, Đông y cũng cho rằng, chứng yêu thống là do thấp, nhiệt, phong, hàn xâm nhập vào cơ thể làm cho kinh mạch ở cột sống bị ngăn trở dẫn đến sưng viêm và đau nhức. Thoát vị đĩa đệm ở vùng thắt lưng cũng có thể liên quan đến chứng thận suy yếu do phòng dục quá độ. Ngoài ra, chấn thương, té ngã khiến khí huyết không vận hành và ngưng trệ cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
Tương tự như Tây y, các phương pháp điều trị từ Đông y chỉ có thể giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện khả năng vận động. Ngoài ra, những bài thuốc từ Đông y còn giúp nâng cao sức khỏe và tái tạo mạch máu, kinh lạc.
Các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm
Hiện nay, nhiều người chọn sử dụng các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm để hạn chế lạm dụng tân dược. Thuốc Đông y thường có tác dụng chậm hơn nhưng có ưu điểm lành tính và an toàn. Có khá nhiều bài thuốc Đông y được lưu truyền và để đạt được hiệu quả cao, cần lựa chọn bài thuốc phù hợp với thể bệnh.
1. Bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm thể hàn thấp
Thể hàn thấp là thể bệnh do hàn xâm nhập làm cản trở kinh lạc và khí huyết, kết quả là gây bế tắc ở cột sống hoặc khớp xương dẫn đến đau nhức. Thoát vị đĩa đệm thể hàn thấp có đặc điểm là đau và có cảm giác nặng ở lưng dưới.
Tay chân yếu, không có sức và mức độ đau tăng lên khi gặp trời lạnh, âm u. Tiểu nhiều, nước tiểu trong và đôi khi có hiện tượng tiểu nhiều lần đi kèm với tình trạng rêu lưỡi nhờn và nhạt. Với thể hàn thấp, cơn đau thuyên giảm khi trời nóng hoặc khi chườm ấm.
Bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm thể hàn thấp (hay còn gọi là bài Phụ tử ma hoàng quế chi thang gia giảm):
- Chuẩn bị tế tân 3g, ma hoàng và cam thảo 6g, độc hoạt, cát căn, quế chi, can khương, xuyên ô và phụ tử mỗi thứ 9g.
- Đem sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi triệu chứng thuyên giảm.
Gia giảm bài thuốc tùy theo chứng bệnh:
- Trường hợp phong hàn lan sang hông sườn hoặc lan xuống đầu gối thì gia thêm phòng phong, khương hoạt.
- Nếu huyết ứ thì thêm một dược, nhũ hương, xích thược mỗi thứ 9g.
- Tỳ hư gia thêm phục linh và bạch truật mỗi thứ 12g.
- Lưng dưới có cảm giác nặng gia thêm thương truật 9g.
- Nếu đi kèm với chứng thận hư, gia thêm tục đoạn và tang ký sinh mỗi thứ 9g.
2. Bài thuốc Đông y trị thoát vị đĩa đệm thể phong thấp
Thoát vị đĩa đệm thể phong thấp có các triệu chứng điển hình như đau ở đốt sống cổ hoặc thắt lưng, đau nặng có thể lan xuống ngón chân và bàn chân. Cơ thể nặng nề, sợ gió, sợ lạnh và rêu lưỡi vàng.
Theo kinh nghiệm của Đông y, với thể phong thấp nên dùng bài Độc hoạt ký sinh thang để thông kinh hoạt lạc, hóa thấp và khu phong. Ngoài ra, có thể gia giảm dược liệu tùy theo triệu chứng để mang lại hiệu quả tốt hơn.
Bài Độc hoạt ký sinh thang chữa thoát vị đĩa đệm thể phong thấp:
- Chuẩn bị tang ký sinh 18g, đỗ trọng, tần giao, đương quy, đẳng sâm và phục linh mỗi thứ 12g, thạch chi 15g, cam thảo, tế tân và nhục quế mỗi thứ 3g, bạch thược, độc hoạt, phòng phong và xuyên khung mỗi thứ 9g.
- Đem sắc đặc lấy nước uống, dùng đều đặn mỗi ngày 1 lần.
Gia giảm dược liệu tùy theo triệu chứng:
- Nếu huyết ứ, gia thêm một dược và nhũ hương mỗi thứ 6g, xích thược 9g.
- Trường hợp tỳ hư nên gia thêm bạch truật 12g.
- Thận hư nặng thêm tục đoạn và câu kỷ tử mỗi thứ 9g.
- Chân tay, cột sống cử động khó khăn thì thêm hải phong đằng và lạc thạch đằng mỗi thứ 9g.
- Thêm uy linh tiên và thương truật mỗi thứ 9g nếu có cảm giác nặng ở vùng thắt lưng.
3. Bài thuốc chữa thoát vị đĩa đệm thể thận hư
Thể thận hư thường gây thoát vị đĩa đệm ở vùng thắt lưng. Thể bệnh này có những triệu chứng điển hình như lưng đau ê ẩm, khó chịu, chi dưới yếu, không có sức. Ngũ tâm phiền nhiệt, lưỡi đỏ, họng khô, hay đổ mồ hôi trộm, sốt về chiều và cơ thể mệt mỏi nhiều.
Thoát vị đĩa đệm thể thận hư giảm nhẹ khi được nghỉ ngơi và xoa bóp. Ngoài ra, nên dùng thêm bài Tả quy hoàn gia giảm để giáng hỏa, thông kinh hoạt lạc và bổ thận.
Bài thuốc Tả quy hoàn gia giảm chữa bệnh thoát vị đĩa đệm thể thận hư:
- Chuẩn bị thục địa và đỗ trọng mỗi thứ 12g, thỏ ti tử, hoài sơn, kỷ tử, ngưu tất, tang ký sinh và sơn thù mỗi thứ 9g, cao ban long và cao quy bản mỗi thứ 6g.
- Sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang.
Gia giảm bài thuốc:
- Nếu bị mất ngủ, hồi hộp và ù tai, gia thêm mẫu lệ, long cốt và thạch quyết minh mỗi thứ 12g.
- Ra mồ hồi trộm, họng khô và tâm hư thì thêm vào tri mẫu và hoàng bá mỗi thứ 9g.
- Khí trệ, huyết ứ thêm một dược và nhũ hương mỗi thứ 6g.
- Cử động khó khăn thêm lạc thạch đằng và ty qua lạc mỗi thứ 9g.
- Nếu có kèm tỳ hư thêm vào phục linh, bạch truật đều 12g, đờm thấp thêm khương hoạt và tần giao mỗi thứ 12g.
4. Bài thuốc trị thoát vị đĩa đệm thể thấp nhiệt
Thoát vị đĩa đệm thể thấp nhiệt đặc trưng bởi cảm giác nóng, đau và sưng viêm nặng ở vùng thắt lưng dẫn đến tình trạng không thể cúi về trước hay ngả ra sau. Người mệt mỏi, táo bón, tiểu buốt, nước tiểu có màu vàng đậm, tiểu ít, khát, người bứt rứt và thường xuyên ra mồ hôi.
Với thể thấp nhiệt, Đông y dùng bài Tứ diệu hoàn gia vị để hóa thấp, chỉ thống và thanh nhiệt. Bài thuốc này có thể gia giảm tùy theo từng bệnh nhân dựa trên triệu chứng lâm sàng.
Bài thuốc Đông y trị chứng thoát vị đĩa đệm thể thấp nhiệt:
- Chuẩn bị ngưu tất và xương truật mỗi thứ 12g, hoàng bá, tần giao đều 9g và ý dĩ 30g.
- Cho dược liệu vào ấm sắc đặc đến khi còn 1/3 lượng nước ban đầu là được. Mỗi ngày dùng 1 thang cho đến khi triệu chứng thuyên giảm.
Gia giảm dược liệu tùy theo chứng bệnh:
- Nếu thắt lưng mỏi, họng khô, miệng khô, âm hư và ngũ tâm phiền nhiệt gia thêm nữ trinh tử, hạn liên thảo 9g và thục địa 12g.
- Trường hợp vùng lưng nặng gia thêm mộc qua và hán phòng kỷ mỗi thứ 9g.
- Nước tiểu vàng và khát nhiều thêm chi tử, liên kiều mỗi thứ 9g.
- Thận hư nặng thêm tục đoạn và câu kỷ tử mỗi thứ 9g.
- Huyết ứ thêm một dược, nhũ hương đều 6g và xích thược 9g.
- Tỳ hư gia thêm phục linh và bạch truật mỗi thứ 12g.
5. Bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm thể thận dương hư
Thể thận dương hư thường gặp ở nam giới với những triệu chứng như lưng đau ê ẩm, lưng tê bì và đôi khi mất cảm giác. Đứng lâu khiến chân tay lạnh, không còn sức, hơi thở ngắn, người xanh xao và sợ lạnh. Ngoài ra, thể thận dương hư còn có một số triệu chứng như sắc lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng và nước tiểu trong.
Người mắc chứng yêu thống thể thận dương hư thường có sức khỏe kém và cơ thể không có lực. Khi nghỉ ngơi, chườm ấm và xoa bóp cơn đau sẽ thuyên giảm. Tuy nhiên để kiểm soát hoàn toàn triệu chứng, nên dùng thêm bài Hữu quy hoàn gia giảm:
Bài thuốc Đông y chữa bệnh thoát vị đĩa đệm thể thận dương hư:
- Chuẩn bị sơn thù, hoài sơn, đỗ trọng, cao ban long, cẩu tích, thỏ ti tử, câu kỷ tử và tục đoạn mỗi thứ 9g, đương quy 8g, phụ tử 3g và thục địa 12g.
- Đem sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang.
Cách gia giảm bài thuốc tùy theo chứng bệnh:
- Nếu có dấu hiệu hàn thấp, gia thêm độc hoạt, khương hoạt và tân giao mỗi thứ 9g.
- Tỳ hư thêm phục linh và bạch truật mỗi thứ 12g.
- Huyết ứ, khí trệ thêm vào một dược và nhũ hương mỗi thứ 6g, đương quy dùng 9g.
- Có cảm giác đau âm ỉ và trung khí hạ hãm bỏ đương quy và câu kỷ tử. Thay vào đó, gia thêm thăng ma, sài hồ đều 3g, bạch truật, đẳng sâm mỗi thứ 9g và hoàng kỳ 12g.
6. Thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm thể huyết ứ
Thoát vị đĩa đệm thể huyết ứ có đặc điểm là đau cố định một vị trí (thường là lưng và chân), đêm đau nặng hơn ban ngày. Khi dùng tay ấn vào cột sống thì cơn đau tăng lên, đau nhói khiến bệnh nhân không chịu được.
Trường hợp nặng cơn đau có thể lan xuống chân khiến chân mất cảm giác, chi dưới yếu và khó đi lại. Ngoài ra, thể huyết ứ còn đặc trưng bởi tình trạng nổi vết ban đỏ, sắc lưỡi đỏ tím, táo bón,… Đối với thể bệnh này, Đông y dùng bài Thân thống trục ứ thang gia giảm để khứ ứ, chỉ thống, hành khí, hoạt huyết và thông kinh hoạt lạc.
Bài Thân thống trục ứ thang gia giảm trị thoát vị đĩa đệm thể khí trệ huyết ứ:
- Chuẩn bị cam thảo 3g, tần giao, xuyên khung, khương hoạt, nhũ hương, cốt toái bổ, đương quy, đào nhân, hồng hoa, ngưu tất mỗi thứ 9g, tục đoạn 12g, xương bồ 6g.
- Đem sắc lấy nước uống, ngày dùng đều đặn 1 thang.
Gia giảm bài thuốc tùy theo chứng bệnh:
- Nếu thoát vị đĩa đệm do chấn thương thì thêm tô mộc 9g, tam thất 3g.
- Trường hợp khí trệ, huyết ứ do phong thấp nên thêm phòng phong, uy linh tiên và độc hoạt mỗi thứ 9g.
Trong trường hợp bệnh nhân là nữ, thắt lưng đau có đi kèm với kinh nguyệt không đều thì dùng bài Đào hồng tứ vật thang gia giảm:
- Chuẩn bị xuyên khung, đương quy, tục đoạn mỗi thứ 12g, hương phụ, thục địa, bạch thược và đào nhân mỗi thứ 9g, sài hồ 6g.
- Đem dược liệu sắc đặc với nước và dùng mỗi ngày 1 thang.
Với bài Đào hồng tứ vật thang gia giảm, có thể điều chỉnh dược liệu tùy theo triệu chứng:
- Chi dưới mất cảm giác, tê bì thêm ngô công 3g, ô tiêu xà và thổ miết trùng mỗi thứ 6g.
- Tỳ hư thêm phục linh và bạch truật mỗi thứ 12g.
- Thận hư gia thêm cẩu tích, tang ký sinh mỗi thứ 9g, ngũ gia bì 15g.
Lưu ý khi chữa thoát vị đĩa đệm bằng bài thuốc Đông y
Hiện nay, các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm được áp dụng khá phổ biến. Như đã đề cập, bệnh lý này không thể điều trị dứt điểm nên phải dùng thuốc thường xuyên để kiểm soát cơn đau. Tuy nhiên, lạm dụng tân dược gây ra không ít tác dụng phụ nên nhiều người sử dụng xen kẽ thuốc tây và thuốc Đông y.
Trước khi áp dụng các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Các bài thuốc Đông y có ưu điểm lành tính, an toàn nhưng tác dụng khá chậm. Do đó, chỉ nên dùng thuốc Đông y trong giai đoạn bệnh nhẹ hoặc bệnh đã ổn định sau khi điều trị bằng Tây y.
- Trước khi dùng thuốc Đông y, nên đến bệnh viện hoặc phòng khám y học cổ truyền để được bác sĩ thăm khám, tư vấn bài thuốc phù hợp. Tự ý sử dụng các bài thuốc được lưu truyền trong dân gian có thể không mang lại hiệu quả, thậm chí gây hại cho sức khỏe.
- Không kết hợp tân dược và thuốc Đông y nếu không có chỉ định từ bác sĩ.
- Phụ nữ mang thai, người đang cho con bú và người có bệnh lý nền bắt buộc phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng các bài thuốc Đông y.
- Thuốc Đông y có dược tính nên vẫn có thể gây ra tác dụng phụ khi dùng. Nếu nhận thấy biểu hiện bất thường, bạn nên thông báo với bác sĩ để được xử trí kịp thời.
- Thoát vị đĩa đệm là bệnh mãn tính không thể điều trị dứt điểm. Ngoài sử dụng thuốc, bệnh nhân nên kết hợp xoa bóp bấm huyệt, châm cứu và tập luyện nhẹ nhàng để tăng độ dẻo dai của cột sống. Bên cạnh đó, nên thực hiện các cách chữa thoát vị đĩa đệm tại nhà nhằm hạn chế dùng thuốc cho cơn đau có mức độ nhẹ.
- Nên chọn mua dược liệu Đông y ở những cơ sở uy tín để đảm bảo hiệu quả của bài thuốc. Tránh mua dược liệu không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Các bài thuốc Đông y chữa thoát vị đĩa đệm được lưu truyền khá rộng rãi. So với tân dược, thuốc Đông y mang lại hiệu quả chậm hơn nhưng có ưu điểm an toàn, ít tác dụng phụ và không gặp phải tình trạng lạm dụng. Trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào – kể cả thuốc Đông y hay thuốc nam, bệnh nhân đều nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Tham khảo thêm:
Có thể sẽ giúp ích cho bạn
