Nổi Mề Đay Khắp Người: Nguyên Nhân và Cách Trị Nhanh
Nổi mề đay khắp người có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân nhưng thường gặp nhất là do sử dụng thuốc, dị ứng thời tiết và thức ăn. Tình trạng này thường không quá nghiêm trọng và đa phần đều thuyên giảm nhanh sau khi chăm sóc, điều trị đúng cách.
Nhận biết nổi mề đay khắp người
Nổi mề đay (mày đay) khắp người là tình trạng da xuất hiện các sẩn, mảng nổi trên diện rộng và thường tập trung chủ yếu ở vùng thân trên. Mề đay là bệnh da liễu thường gặp nhất với tỷ lệ chiếm khoảng 20% dân số. Bệnh có thể ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên, người trưởng thành và người cao tuổi.
Sang thương da do mề đay có thể xuất hiện khu trú hoặc lan tỏa trên diện rộng. Trường hợp nổi mày đay khắp người sẽ gây ngứa ngáy nhiều hơn và ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ. Để có biện pháp điều trị kịp thời, cần xác định đúng bệnh mề đay thông qua những dấu hiệu sau:
- Da xuất hiện các nốt sẩn hoặc mảng có hình dáng và kích thước đa dạng từ vài mm cho đến 20 cm hoặc cũng có thể lớn hơn
- Các mảng, sẩn thường cộm, bờ tròn và có giới hạn rõ so với vùng da lành.
- Sẩn, mảng thường có màu hồng, đỏ hoặc có màu da. Khi ấn vào có cảm giác cứng chắc và chuyển sang màu trắng.
- Nổi mề đay gây ra cảm giác nóng ran thoáng qua, sau đó gây ngứa ngáy, mức độ ngứa có thể âm ỉ hoặc dữ dội
- Một số trường hợp mề đay có thể xuất hiện kèm mụn nước, bọng nước (thường do tiếp xúc với chất độc của động vật, mủ thực vật,…).
- Mề đay thường nổi ở chi trên hoặc phần ngực, sau đó lan rộng dần ra khắp cơ thể
- Trong một số trường hợp, nổi mề đay khắp người có thể đi kèm với các triệu chứng hô hấp, tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, khó thở, thở khò khè,…
- Ở các vùng da chùng như mi mắt, cơ quan sinh dục và môi, nổi mề đay khiến da bị phù và xuất hiện các mảng nông.
- Mề đay khắp người thường xuất hiện một cách đột ngột và đa phần đều biến mất chỉ sau vài phút đến vài giờ (tối đa 48 giờ). Tuy nhiên, cũng có những trường hợp mày đay kéo dài hơn 6 tuần (được gọi là mề đay mãn tính).
Nhìn chung, nổi mề đay khắp người có biểu hiện tương tự như mề đay thông thường. Điểm khác biệt duy nhất là phạm vi ảnh hưởng. Thay vì chỉ xuất hiện khu trú ở một số vùng thì trong trường hợp này, mề đay lan tỏa trên diện rộng.
Nguyên nhân gây nổi mề đay khắp người
Nổi mề đay khắp người có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Phổ biến nhất là do dị ứng thức ăn, thuốc và ảnh hưởng của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Trong khi đó, mề đay khu trú thường xảy ra do tiếp xúc với tác nhân cơ học, vật lý và các chất kích ứng.
Các nguyên nhân có thể gây nổi mề đay khắp người:
1. Do dị ứng thức ăn
Dị ứng thức ăn là nguyên nhân gây nổi mề đay phổ biến nhất. Khi dung nạp một số loại thức ăn, hệ miễn dịch có thể “nhầm lẫn” protein trong thực phẩm là dị nguyên. Sau đó, kích thích kháng thể IgE và tế bào lympho B dẫn đến hiện tượng phóng thích các chất trung gian vào trung bì, trong đó luôn có sự hiện diện của histamine.
Các chất trung gian hóa học này làm giãn và tăng tính thấm mao mạch khiến máu thẩm thấu ra bên ngoài trung bì, gây ra tình trạng viêm từ nhẹ đến nặng. Histamine và các chất trung gian hóa học thường sẽ được giải phóng vào da. Tuy nhiên, trường hợp dị ứng nặng sẽ được phóng thích vào niêm mạc đường ruột và đường hô hấp gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
Nổi mề đay khắp người thường do dị ứng thức ăn, trong đó thường gặp nhất là các loại hải sản (tôm, cua, ghẹ, ốc,…), đậu phộng, mè, trứng (chủ yếu là lòng đỏ trứng) và các loại ngũ cốc chứa gluten. Ngay khi dùng các loại thực phẩm, mề đay sẽ xuất hiện chỉ sau vài phút nhưng cũng có những trường hợp nổi sẩn, mảng sau vài giờ.
Trong một số trường hợp, dị ứng thức ăn có thể gây sốc phản vệ (phù mi mắt, sưng lưỡi, cổ họng, khó thở,…). Vì vậy, cần chú ý đến những biểu hiện bất thường để kịp thời chẩn đoán và điều trị.
2. Do một số loại thuốc
Sử dụng thuốc có thể gây nổi mề đay khắp người và nguyên nhân chủ yếu là do dị ứng với các thành phần trong thuốc. Tất cả các loại thuốc đều có thể gây ra tình trạng này nhưng thường gặp nhất là kháng sinh nhóm penicillin, huyết thanh, vaccine, thuốc giảm đau – hạ sốt, thuốc kháng viêm,…
Sau khi dùng thuốc khoảng 5 – 10 phút, các nốt sẩn và mảng sẽ xuất hiện trên da. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp nổi mề đay muộn sau vài ngày đến vài tuần dùng thuốc. Nổi mày đay khi dùng thuốc là dấu hiệu đáng lưu tâm. Tốt nhất, nên thông báo với bác sĩ để được xử trí kịp thời, tránh các biến chứng và tình huống rủi ro.
3. Mắc bệnh truyền nhiễm
Khi mắc các bệnh truyền nhiễm, hệ miễn dịch sẽ kích thích phản ứng dị ứng nhằm bảo vệ cơ thể. Vì vậy, một số người sẽ gặp phải tình trạng nổi mày đay khắp người khi bị viêm nhiễm tai mũi họng, đường tiêu hóa, răng hàm mặt,…
Ngoài ra, trường hợp nhiễm giun sán và virus viêm gan A, B, C,… cũng có thể bị nổi mày đay khắp người. Tuy nhiên, trường hợp này thường gây nổi mề đay mãn tính đi kèm với chứng nóng trong và tiêu hóa kém.
4. Ảnh hưởng của các vấn đề sức khỏe
Nổi mề đay khắp người đôi khi là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Vì vậy, nếu đã loại trừ các nguyên nhân phổ biến (dị ứng thức ăn, dùng thuốc, tiếp xúc với mủ, nhựa thực vật,…), bạn nên xem xét các nguy cơ sau:
- Các bệnh lý rối loạn miễn dịch như rối loạn tuyến giáp miễn dịch, hội chứng Sjogren, Amyloidose,…
- Ung thư
- Rối loạn nội tiết tố
- Suy nhược thần kinh
5. Dị ứng thời tiết
Dị ứng thời tiết là một trong những nguyên nhân gây nổi mề đay khắp người. Thông thường, tình trạng này sẽ khởi phát vào thời điểm giao mùa khi nhiệt độ thay đổi đột ngột và không khí có các chất dị ứng như bụi, phấn hoa, độ ẩm cao,… Dị ứng thời tiết có biểu hiện khá đa dạng bao gồm nổi mề đay, viêm da cơ địa, viêm mũi dị ứng và viêm xoang.
Nổi mề đay do dị ứng thời tiết thường xuất hiện sang thương da ở các chi và mặt, sau đó lan dần ra diện rộng. Mề đay có thể là các sẩn có kích thước nhỏ, mọc chi chit hoặc các mảng lớn, kích thước từ vài cm đến hàng chục cm. Ngoài hiện tượng viêm da, nổi mề đay do dị ứng thời tiết còn gây sổ mũi, ngứa mũi, nghẹt mũi, ngứa mắt, ngứa cổ họng, hắt hơi,…
6. Các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Ngoài những nguyên nhân trên, nổi mề đay khắp người còn có thể xảy ra do những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ như:
- Tiếp xúc với mủ thực vật, nọc độc côn trùng
- Trường hợp da bị ma sát quá mức do gãi, cào, mang quần áo và giày dép chật cũng có thể gây nổi mày đay khắp người
- Chấn thương tâm lý mạnh, cơ thể mệt mỏi do gắng sức quá mức
- Các yếu tố nguy cơ bao gồm cơ địa dị ứng, tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng, tiền sử nổi mề đay, thể trạng suy nhược,…
Trong một số trường hợp, nổi mày đay khắp người do tự phát và không thể xác định được nguyên nhân (thường là mề đay mãn tính kéo dài hơn 6 tuần). Tuy nhiên, phần lớn mề đay đều thuyên giảm nhanh chỉ sau vài giờ đến vài ngày mà không cần điều trị nên bạn không cần quá lo lắng khi gặp phải tình trạng này.
Nổi mề đay khắp người có nguy hiểm không?
Nổi mề đay là một dạng viêm da cấp, mãn tính có cơ chế phức tạp nhưng thường có liên quan đến phản ứng miễn dịch. Mặc dù sinh lý bệnh phức tạp nhưng mày đay là vấn đề da liễu lành tính. Các triệu chứng thường khởi phát đột ngột và thuyên giảm nhanh sau vài giờ mà không để lại dấu vết. Tuy nhiên, bệnh có thể gây ra cảm giác khó chịu do sang thương da đi kèm với ngứa ngáy từ âm ỉ đến dữ dội.
Nổi mề đay khắp người không chỉ gây khó chịu, bứt rứt mà còn ảnh hưởng đến ngoại hình và thẩm mỹ – nhất là những trường hợp mày đay kéo dài dai dẳng. Do đó, nên tiến hành thăm khám và điều trị để kiểm soát bệnh càng sớm càng tốt.
Mề đay có thể tiến triển dai dẳng quá 6 tuần (mề đay mãn tính) gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và tâm lý. Mặc dù các sang thương da do mề đay không gây nguy hiểm nhưng tình trạng mề đay kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Trong một số ít trường hợp, nổi mề đay có thể là dấu hiệu cảnh báo các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Nếu nhận thấy mề đay đi kèm với tình trạng sưng môi, sụp mí mắt, sưng cổ họng, khó thở, thở khò khè,… nên đến ngay bệnh viện để được kiểm tra và xử trí kịp thời. Phản ứng dị ứng thường có tiến triển rất nhanh và có thể gây tử vong nếu không được điều trị sớm.
Cách điều trị nổi mề đay khắp người, hiệu quả
Nổi mề đay khắp người gây ra cảm giác ngứa ngáy khó chịu và ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của làn da. Để cải thiện bệnh lý này, bạn có thể sử dụng thuốc không kê toa và áp dụng một số khắc phục tại nhà. Trường hợp cần thiết nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị y tế.
1. Sử dụng thuốc
Nổi mề đay khắp người có thể được cải thiện ngay sau khi sử dụng thuốc. Trong trường hợp mày đay không đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng, bạn có thể dùng các loại thuốc không kê toa. Tuy nhiên, nếu mề đay đi kèm với tình trạng khó thở, tức ngực, thở khò khè, nên đến bệnh viện để được xử trí. Những trường hợp có biểu hiện sốc phản vệ sẽ được tiêm Epinephrine để tránh tử vong và điều hòa lại huyết áp, nhịp tim và nhịp thở.
Các loại thuốc thường được sử dụng để cải thiện nổi mề đay khắp người:
- Các loại thuốc bôi ngoài: Trường hợp mề đay nổi khắp người nên ít khi được sử dụng thuốc bôi ngoài. Tuy nhiên nếu muốn các nốt sẩn, mảng nhanh lành hơn, bạn có thể dùng các loại kem bôi chứa Menthol, Kẽm, vitamin E, B,…
- Thuốc kháng histamine H1: Thuốc kháng histamine H1 là loại thuốc thông dụng nhất được sử dụng trong điều trị nổi mề đay. Trong đó thường dùng nhất là Fexofenadine, Chlorpheniramine, Cetirizine,… Các loại thuốc kháng histamine H1 có thể gây ra cảm giác buồn ngủ. Do đó, bạn nên trao đổi với dược sĩ/ bác sĩ để lựa chọn thuốc ít có tác dụng an thần để tránh mất tập trung khi làm việc.
- Thuốc Omalizumab: Trường hợp bị nổi mề đay khắp người hơn 6 tuần sẽ được xem xét dùng Omalizumab. Thuốc có tác dụng ức chế kháng thể IgE, từ đó ngăn hiện tượng hoạt hóa tế bào mast và hạn chế tình trạng giải phóng histamine vào trung bì da. Thuốc có thể dùng cho người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên trong trường hợp mề đay mãn tính – đặc biệt là mề đay không rõ nguyên nhân.
- Thuốc corticoid đường uống: Corticoid đường uống mang lại kết quả khả hạn chế trong điều trị mề đay. Tuy nhiên, những trường hợp mề đay gây phù mạch nặng có thể được xem xét dùng thuốc kháng histamine H1 kết hợp với corticoid đường uống.
Dùng thuốc có thể giảm cảm giác ngứa ngáy và cải thiện các sẩn, mảng trên bề mặt da. Ngoài ra, thuốc cũng giúp kiểm soát các triệu chứng đi kèm như ngứa mi mắt, ngứa mũi, cổ họng, sổ mũi,…
2. Các biện pháp cải thiện tại nhà
Bên cạnh sử dụng thuốc, bạn cũng có thể cải thiện tình trạng nổi mề đay khắp người bằng các biện pháp tại nhà như:
- Tắm nước mát để làm dịu da, tránh dùng nước nóng và nước quá lạnh.
- Sử dụng các sản phẩm làm sạch da có bổ sung thành phần dưỡng ẩm và kháng khuẩn (kẽm, tràm trà, trà xanh) để làm dịu da, giúp da giảm sưng viêm, ngứa ngáy và nhanh phục hồi.
- Mặc trang phục rộng rãi, có chất liệu mềm, thoáng và dễ thấm hút để tránh ma sát lên da
- Tránh để cơ thể đổ mồ hôi trong thời gian điều trị nổi mề đay khắp người.
- Uống đủ nước và cung cấp vitamin, khoáng chất thông qua rau xanh, trái cây nhằm tăng cường khả năng miễn dịch.
- Tập thể dục nhẹ nhàng cũng góp phần nâng cao sức khỏe và giảm nhanh tình trạng nổi mề đay khắp người.
- Nếu da ngứa ngáy nhiều, nên sử dụng thuốc bôi chứa Menthol, chườm lạnh hoặc ngâm với nước yến mạch. Tránh chà xát và gãi mạnh khiến mức độ ngứa tăng lên, đồng thời khiến mề đay lan rộng, da đỏ rát và chảy máu.
- Khi bị mề đay, nên kiêng thực phẩm khó tiêu hóa và dễ gây dị ứng. Ngoài ra, nên tránh tiếp xúc với bụi bẩn, phấn hoa, mủ thực vật, động vật,…
- Nếu mề đay gây ngứa ngáy, khó chịu nhiều và ảnh hưởng đến giấc ngủ, có thể sử dụng một số loại trà có tác dụng an thần như trà hoa cúc, atiso, trà gừng mật ong,…
3. Cách ly với yếu tố căn nguyên
Cách ly với căn nguyên là biện pháp quan trọng nhất trong điều trị các bệnh có cơ chế dị ứng nói chung và mề đay nói riêng. Ở những trường hợp mề đay vô căn (mề đay tự phát không rõ nguyên nhân), cách ly với tác nhân dị ứng, kích ứng sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng và ngăn không cho mề đay lan rộng.
- Nếu xác định được nguyên nhân gây nổi mề đay, cần cách ly hoàn toàn để cải thiện bệnh và ngăn không cho bệnh tái phát. Ngoài ra, nên tránh các yếu tố có khả năng gây dị ứng, kích ứng như thức ăn, mủ thực vật, nọc độc côn trùng, nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh,…
- Trường hợp bị nổi mề đay khắp người do dùng thuốc nên trao đổi với bác sĩ để được thay đổi loại thuốc khác.
- Nếu bị dị ứng thời tiết, nên mặc quần áo dài tay, đeo khẩu trang để tránh hít phải phấn hoa và các chất dị ứng có trong không khí. Vào những ngày gió nhiều, nên hạn chế ra ngoài để giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với các yếu tố dị ứng và kích ứng.
- Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh và mặc quần áo thoáng, rộng rãi và tránh tập thể dục khiến thân nhiệt tăng khi thời tiết nóng ẩm.
- Không chà xát, gãi cào lên da. Tránh mặc quần áo và giày, dép chật.
- Nếu nổi mề đay khắp người do nhiễm ký sinh trùng và mắc các bệnh truyền nhiễm, cần tích cực điều trị để cải thiện căn nguyên. Sau khi các bệnh lý này được kiểm soát, tình trạng nổi mày đay sẽ thuyên giảm nhanh chóng.
- Nổi mề đay khắp người có thể xảy ra do rối loạn nội tiết, suy nhược cơ thể và sang chấn tâm lý mạnh. Trong trường hợp này, nên thực hiện các biện pháp chăm sóc để nâng đỡ cơ thể. Nếu cần thiết, có thể dùng thêm các viên uống bổ sung vitamin tổng hợp theo hướng dẫn của bác sĩ.
Nổi mề đay khắp người là tình trạng khá phổ biến, có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em. Tình trạng này tương đối dễ cải thiện bằng các biện pháp tại nhà và sử dụng thuốc. Trong trường hợp mày đay đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng hoặc có xu hướng kéo dài, nên tìm gặp bác sĩ để được điều trị chuyên sâu.
Tham khảo thêm:
