Cây lá cách có công dụng trị bệnh gì và sử dụng thế nào?

Cây lá cách – một loại rau quen thuộc trong dân gian thường được người dân sử dụng để chế biến món ăn trong gia đình. Không chỉ vậy, loại cây này còn được đánh giá là loại thảo dược quý có nhiều công dụng điều trị bệnh hữu hiệu như chữa viêm gan vàng da, kiết lị, điều hòa kinh nguyệt, lợi sữa,…

1. Đặc điểm nhận dạng cây lá cách

Cây lá cách (tên khoa học gọi Premna serratifolia L) có tên gọi khác như cây vọng cách, cây bọng cách. Cây lá cách thuộc cây thân gỗ nhỏ, cao khoảng 2 – 5m, phân thành nhiều nhánh, đôi khi mọc leo, thân cây có gai.

Lá cây hình trái xoan, chóp lá tù hoặc có mũi ngắn, dài khoảng 16cm, rộng khoảng 12cm hoặc có thể to hơn. Khi lá còn non thì có màu xanh, nhưng khi về già sẽ chuyển sang xanh đậm và thường có ít lông ở mặt dưới của lá. Hoa lá cách nhỏ, màu trắng, tụ lại thành chùm lớn ở ngọn cây. Còn quả có hình trứng hoặc bầu dục, rộng khoảng 3 – 4mm, khi quả chín có màu đen.

• Cây lá cách mọc ở đâu? 

Tại Việt Nam, cây lá cách thường mọc hoang ở những bờ ao, vách núi và thích nghi với vùng nước lợ, mặn, ngọt Thời gian gần đây, có nhiều người trồng cây lá cách nhằm mục đích lấy lá để ăn hoặc làm thuốc. 

• Cách trồng cây lá cách

Trồng cây lá cách không hề quá khó. Các bạn có thể nhân giống cây bằng cách giâm cành khoảng 3 – 4 tấc xuống đất. Sau đó tưới nước vừa đủ thường xuyên để cây ra rễ, lên chồi non và phát triển. Ngoài ra, bạn có thể gieo hạt xuống đất, giữ cho đất luôn ẩm để cây nhanh phát triển. Thời gian thu hoạch lá cách quanh năm.

2. Cây lá cách có công dụng gì?

Theo Y học cổ truyền, và sách “cây rau làm thuốc” của TS Võ Văn Chí cho biết, lá các mùi hơi hôi và hăng, có vị ngọt nhẫn, tính mát. Lá cách có tác dụng hỗ trợ tỳ can, mát gan, làm sáng mắt, giải độc, lợi tiểu, giúp điều trị phù do gan, xơ gan, đau bụng, tắc tia sữa,…

Theo y học hiện đại, vỏ cây lá cách chứa hàm lượng lớn thành phần 2 alcaloid gồm premnin và ganiarin. Trong đó chất Premnin có công dụng giống thần kinh giao cảo, giúp giảm sức co của tìm đồng thời giúp giãn nở đồng tử. 

Theo nghiên cứu khoa học mới đây nhất, cây lá cách chứa nhiều hoạt chất có tác dụng điều trị các bệnh về gan, chống men gan tăng cao. Sử dụng cây lá cách đúng liều lượng, sau một thời gian có thể giúp chỉ số men gan ALT giảm rõ rệt. Ngoài ra, lá cách còn có nhiều công dụng khác như giảm sưng phù, giảm huyết áp, giải rượu,… Chính vì vậy, cấy lá cách nhanh chóng trở thành vị thuốc quan trọng trong điều trị nhiều loại bệnh.

3. Cây lá cách chữa bệnh gì và sử dụng như thế nào?

Thảo dược lá cách có nhiều công dụng với sức khỏe. Cụ thể nó có thể cải thiện các chứng bệnh như: 

• Chữa bệnh kiết lỵ

Để giảm tình trạng kiết lỵ ở trẻ nhỏ và người lớn, các bạn dùng khoảng 30g lá cách tươi, rửa sạch, cho vào cối giã nát, vắt lấy nước hòa với nước ấm rồi uống. Nếu thấy khó uống, bạn có thể thêm một chút đường để dễ uống hơn. Mỗi ngày các bạn uống khoảng 30 – 40ml nước ép lá cách, còn với trẻ nhỏ thì cho uống với liều lượng bằng một nửa so với người lớn. 

• Lá cách chữa viêm gan vàng da

Để cải thiện các triệu chứng viêm gan, các bạn kết hợp lá cách với một số nguyên liệu khác theo công thức sau: 

+ Lá cách 40g. 

+ Diệp hạ châu 20g. 

+ Cam thảo 12g. 

+ Nhân trần 50g. 

Cách dùng: Cho các vị thuốc vào sắc với 600ml nước, dùng uống trong ngày. Kiên trì sử dụng mỗi ngày một thang, uống khoảng 3 tuần sẽ thấy tình trạng viêm gan thuyên giảm rõ rệt. 

• Cây lá cách nấu nước uống lợi sữa, điều trị bệnh phong thấp, thấp khớp

Phụ nữ sau sinh bị mất sữa, sữa ít có thể gọi sữa về bằng cách dùng 30g lá cách khô sắc nước uống hoặc có thể thay thế bằng 20g rễ cây lá cách. 

Ngoài ra, với người mắc bệnh xương khớp phong tê, thấp khớp cũng có thể sử dụng lá cách theo hướng dẫn ở trên để giúp giảm đau nhức xương khớp, cải thiện tình trạng bệnh. 

• Điều trị kinh nguyệt không đều

Những chị em thường xuyên bị rối loạn kinh nguyệt hoặc đau bụng kinh có thể lấy lá cách sắc nước uống trong những ngày nguyệt san để giúp điều hòa kinh và giảm đau. 

• Tác dụng của cây lá cách giải độc bia rượu

Theo kinh nghiệm dân gian, người uống nhiều rượu bia có thể ăn sống lá cách hoặc ăn lá cách luộc rất tốt. Phương pháp này vừa giúp giải độc, giúp tinh thần minh mẫn, tỉnh táo trở lại đồng thời còn giúp bảo vệ chức năng hoạt động của gan không bị ảnh hưởng do bia rượu.

• Chữa gan nhiễm mỡ

Lá cách còn có công dụng rất tốt trong việc điều bên gan nhiễm mỡ. Các bạn sử dụng 30g lá cây bọng cách kết hợp với nhân trần, lá dành dành mỗi vị 20g cùng với cỏ mần trầu, râu ngô mỗi vị 10g và 5g đậu đen. Trước tiên, bạn cho các vị thuốc sao vàng, hạ thổ, rồi sắc với 500ml nước, dùng uống trước hoặc sau mỗi bữa ăn khoảng 30 phút. 

Đối với trường hợp bị bệnh cấp tính uống liên tục trong khoảng 20 ngày kết hợp chế độ ăn dinh dưỡng khoa học sẽ thấy tình trạng bệnh cải thiện rõ ràng. Còn đối với người bệnh mạn tính cần dùng thời gian dài hơn khoảng 3 tháng để thuốc phát huy tác dụng.

• Chữa hậu sản, vàng da

Trường hợp phụ nữ bị hậu sản vàng da, có thể sử dụng cây lá cách kết hợp với lá cây cối xay, mỗi vị 12g. Cho các vị thuốc rửa sạch, 

Ngoài những công dụng trên, cây lá cách còn có nhiều tác dụng với sức khỏe khác như giảm mỏi mệt các khớp xương, giúp an thần, chữa đầy bụng, táo bón, hỗ trợ điều trị sỏi thận,…

Những lưu ý khi sử dụng cây lá cách trị bệnh

Cây lá cách là một thảo dược có nhiều công dụng với người già, trẻ nhỏ và phụ nữ. Theo nghiên cứu, các hoạt chất trong loại thảo dược này có tác dụng như một loại kháng sinh mạnh, có tác dụng tốt trong các trường hợp nhiễm khuẩn đường ruột, ngộ độc, lỵ trực tràng, lở ngứa ngoài da,… Tuy nhiên hai hai loại alcaloid  trong lá cách hơi độc. Do vậy, người bệnh không nên tự ý sử dụng nếu không có chuyên môn.

Ngoài ra, các bạn cũng không nên sử dụng lá cách thường xuyên thay cho nước lọc. Điều này có thể khiến cường thần kinh giao cảm, tăng huyết áp. Theo cách nói của Đông y, sử dụng cây vọng cách quá mức sẽ dẫn tới mất cân bằng Âm Dương, từ đó gây rối loạn chức năng của tạng phủ, gây hại cho sức khỏe. 

Do vậy,  để đảm bảo an toàn, các bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. 

Như vậy có thể thấy rằng, lá vọng cách là loại cây mọc học. Nó không chỉ là một loại rau chế biến được nhiều món ăn ngon mà còn là vị thuốc có nhiều công dụng với sức khỏe. 

Hy vọng, với chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cây lá cách và cách sử dụng cho từng trường hợp để mang lại hiệu quả tốt nhất. Tuy nhiên, bạn cũng lưu ý, những bài thuốc từ lá cách trên đây chỉ là mẹo dân gian do vậy hiệu quả hay không sẽ phụ thuộc rất nhiều vào cơ địa của mỗi người.