Thoát vị đĩa đệm đa tầng là gì? Có nguy hiểm không?

Thoát vị đĩa đệm đa tầng có tiến triển phức tạp và khó điều trị hơn nhiều so với bệnh thoát vị đĩa đệm thông thường. Bởi lúc này, tổn thương xảy ra đồng thời tại 2 vị trí đĩa đệm trở lên khiến cho các triệu chứng trở nên dữ dội hơn và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Cần điều trị kịp thời và đúng cách để bảo toàn chức năng vận động.

Thoát vị đĩa đệm đa tầng là bệnh gì?

Thoát vị đĩa đệm là căn bệnh xương khớp thường gặp ở những người trung niên phải lao động nặng nhọc và người cao tuổi. Căn bệnh này đề cập đến tình trạng bao xơ đĩa đệm bị tổn thương (nứt, rách hoặc vỡ) khiến cho phần nhân nhầy phía trong di chuyển ra bên ngoài. Từ đó gây chèn ép lên rễ thần kinh và ống sống khiến người bệnh đau nhức rất khó chịu.

Thoát vị đĩa đệm đa tầng được cho là trường hợp nặng của bệnh thoát vị đĩa đệm. Trong trường hợp này, có từ 2 vị trí đĩa đệm trở lên bị tổn thương nên được gọi là “đa tầng”. Do tổn thương nặng nề và phức tạp hơn nên các triệu chứng cũng sẽ nghiêm trọng hơn. Bệnh không chỉ tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng mà còn rất khó điều trị.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm đa tầng

Số liệu thống kê ghi nhận, bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng xảy ra phổ biến ở những người trên 50 tuổi. Chấn thương, quá trình lão hóa và nhiều vấn đề khác được cho là có thể làm gia tăng nguy cơ phát triển bệnh.

Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp gây bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng:

• Chấn thương: Những người gặp phải chấn thương nặng khiến cho nhiều đĩa đệm bị hư hỏng cùng một lúc có nhiều nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm đa tầng. Chấn thương cột sống có thể xảy ra do va đập mạnh, mang vác nặng, té ngã, tai nạn giao thông – lao động – thể thao,…
• Tuổi tác: Yếu tố này có liên quan mật thiết với quá trình lão hóa theo thời gian. Tuổi càng cao thì cột sống sẽ càng dễ bị thoái hóa và mất tính ổn định. Khi có các yếu tố bên ngoài tác động có thể dễ dàng dẫn đến tổn thương và thoát vị đĩa đệm ở nhiều vị trí khác nhau.
• Sai tư thế: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến cho những người trẻ cũng có nhiều nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm đa tầng. Duy trì quá lâu một tư thế, lười vận động hoặc mang vác vật nặng sai cách có thể khiến cho cột sống bị tổn thương về lâu dài. Từ đó tăng nguy cơ thoái hóa và thoát vị.
• Thừa cân – béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn có thể làm gia tăng áp lực lên cột sống. Đồng thời đây cũng là yếu tố thúc đẩy quá trình thoái hóa. Điều này có thể khiến cho cột sống và đĩa đệm dễ bị tổn thương, hư hỏng.
• Các yếu tố khác: Yếu tố di truyền, mắc bệnh ở cột sống, thói quen hút thuốc lá, chế độ ăn uống nghèo nàn,… cũng có khả năng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng.

Triệu chứng thường gặp ở người bị thoát vị đĩa đệm đa tầng

Đối với những người bị thoát vị đĩa đệm đa tầng thì tổn thương đĩa đệm có khả năng kích hoạt đồng thời ở nhiều vị trí khác nhau. Bao gồm cả ở vùng cổ, vùng ngực (lưng trên và giữa lưng) hoặc vùng thắt lưng (lưng dưới).

Bệnh có thể gây ra các triệu chứng khác nhau ở từng người. Đôi khi triệu chứng chính xác còn phụ thuộc vào vị trí cụ thể bị tổn thương. Tuy nhiên các triệu chứng phổ biến nhất mà đa số người bệnh đều gặp phải bao gồm:

• Đau nhức nghiêm trọng ở vùng cột sống có đĩa đệm bị tổn thương. Đau nhiều hơn khi ấn dọc theo cột sống hoặc khi có va chạm, đi lại hoặc vận động. Khi được nghỉ ngơi thì cơn đau có xu hướng giảm.
• Những người bị thoát vị đĩa đệm đa tầng cột sống lưng rất dễ bị đau thần kinh tọa. Cơn đau có thể lan rộng xuống cả mông, hông, thậm chí ảnh hưởng đến cả phía trước của cơ thể.
• Tình trạng chèn ép dây thần kinh gây tê bì, ngứa ran ở tay chân. Thậm chí còn lan xuống cả các ngón tay, ngón chân.
• Khả năng vận động bị giảm, người bệnh gặp khó khăn khi đi lại hoặc thực hiện một số chuyển động tay chân.
• Xuất hiện bất thường hoặc bị mất đường cong sinh lý tự nhiên của cột sống.
• Trường hợp thoát vị đĩa đệm đa tầng cột sống cổ có thể gây chèn ép mạch máu dẫn đến thiếu máu não, đau đầu, chóng mặt và bốc hỏa.
• Trường hợp bệnh tiến triển nặng có thể gây chèn ép tủy sống. Các biểu hiện đặc trưng là teo cơ, yếu cơ, mất cảm giác toàn bộ vùng lưng hoặc quanh hậu môn. Thậm chí nhiều người còn bị rối loạn chức năng bàng quang và ruột.

Thoát vị đĩa đệm đa tầng có nguy hiểm không?

Theo đánh giá từ các chuyên gia xương khớp thì thoát vị đĩa đệm đa tầng là một căn bệnh nguy hiểm. Nếu không nhận được sự chăm sóc y tế kịp thời và đúng đắn thì bệnh có thể tiến triển phức tạp và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Các biến chứng dưới đây sẽ giúp bạn hình dung rõ hơn mức độ nguy hiểm của bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng:

• Liệt vĩnh viễn: Nhân nhầy trong đĩa đệm thoát vị ra bên ngoài có thể đè lên tủy sống và rễ thần kinh. Tình trạng này thường gây tê, yếu, teo cơ và hạn chế phạm vi chuyển động. Nếu không có sự can thiệp kịp thời thì có thể khiến người bệnh bị bại liệt vĩnh viễn.
• Hẹp ống sống: Hẹp ống sống do thoát vị đĩa đệm đa tầng thường gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngoài dẫn đến yếu cơ, ngứa ran và đau kéo dài từ vai đến cánh tay thì còn kích hoạt các dấu hiệu như đau dây thần kinh ở hông và chân. Trong các trường hợp nghiêm trọng thì tình trạng này còn có thể gây thay đổi chức năng bàng quang và ruột.
• Thiếu máu não: Biến chứng này thường gặp ở bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm đa tầng cổ. Hệ thống mạch ở đốt sống cổ có thể bị ảnh hưởng và cản trở quá trình lưu thông máu. Từ đó gây thiếu máu não, đau đầu, chóng mặt và giảm trí nhớ.
• Hội chứng rối loạn thần kinh thực vật: Biến chứng này mặc dù không phổ biến nhưng vẫn có thể xảy ra. Các biểu hiện đặc trưng bao gồm đau ngực theo từng cơn, hạ huyết áp, chèn ép thực quản gây khó nuốt, vã mồ hôi, mờ mắt, mặt nóng bừng, tăng nhu động ruột,…

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm đa tầng

Để chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng, bác sĩ sẽ phải dựa vào việc kiểm tra triệu chứng và bệnh sử. Ngoài ra, các xét nghiệm hình ảnh cũng sẽ được chỉ định để hỗ trợ chẩn đoán. Cụ thể như sau:

1. Thăm khám lâm sàng

Trước hết, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng của người bệnh và khai thác bệnh sử. Ngoài ra, một số kiểm tra thần kinh cũng sẽ được thực hiện nhằm xác định phản xạ, cảm giác và sức mạnh cơ của người bệnh.

Bác sĩ thường sẽ yêu cầu người bệnh đi lại và thực hiện một số động tác (bao gồm cả chủ động và bị động) để xác định vị trí đau. Đồng thời kiểm tra phạm vi chuyển động cũng như khả năng chèn ép lên rễ thần kinh và tủy sống.

2. Xét nghiệm hình ảnh

Để đưa ra chẩn đoán xác định thì dựa vào kết quả thăm khám lâm sàng là chưa đủ. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh và loại trừ các nguyên nhân khác.

Các xét nghiệm thường được chỉ định bao gồm:

• Chụp X-quang cột sống
• Chụp cộng hưởng từ – MRI
• Chụp cắt lớp vi tính – CT
• CT tủy đồ

Kết quả của các xét nghiệm hình ảnh sẽ giúp bác sĩ xác định chính xác vị trí đĩa đệm tổn thương, mức độ tổn thương và các tình trạng liên quan. Điều này rất quan trọng đối với việc đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng

Thoát vị đĩa đệm đa tầng không chỉ có tiến triển phức tạp mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc chăm sóc y tế cần được thực hiện càng sớm càng tốt để mang lại cải thiện tốt nhất. Ngoài ra, người bệnh cần linh hoạt áp dụng thêm các mẹo chăm sóc và giảm đau tại nhà để kiểm soát triệu chứng tốt hơn.

Kế hoạch điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng có thể bao gồm các phương pháp sau:

1. Giảm đau và chăm sóc tại nhà

Như đã đề cập, đối với bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng thì việc thăm khám và nhận chăm sóc y tế kịp thời là rất cần thiết. Tuy nhiên, người bệnh có thể kiểm soát tạm thời cơn đau bằng một số giải pháp tại nhà. Chẳng hạn như:

• Nghỉ ngơi: Trường hợp bị đau nhức nhiều hoặc khó vận động thì người bệnh nên dành thời gian nghỉ ngơi. Điều này sẽ giúp hạn chế áp lực lên vị trí đĩa đệm tổn thương. Từ đó hỗ trợ làm dịu cơn đau một cách hiệu quả.
• Vận động nhẹ: Khi cơn đau đã thuyên giảm thì người bệnh nên đi lại và vận động nhẹ nhàng thay vì nằm một chỗ. Vận động phù hợp giúp làm giảm căng cứng và hỗ trợ sự linh hoạt của cột sống.
• Tác dụng nhiệt: Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà người bệnh có thể dùng nhiệt nóng hoặc nhiệt lạnh. Chườm ấm có tác dụng làm giảm căng cơ và tăng lưu thông máu. Trong khi đó thì chườm lạnh lại có tác dụng làm giảm sưng đau hiệu quả.
• Massage: Đây là liệu pháp dễ thực hiện có tác dụng giảm đau tạm thời rất tốt. Ngoài ra massage còn hỗ trợ cải thiện tình trạng căng cơ và thúc đẩy tuần hoàn máu. Có thể kết hợp dùng các loại tinh dầu có tính ấm để nâng cao hiệu quả.

2. Sử dụng thuốc

Trong hầu hết các trường hợp bị thoát vị đĩa đệm đa tầng thì bác sĩ đều chỉ định sử dụng thuốc. Mục đích là giúp kiểm soát cơn đau và ngăn ngừa triệu chứng tiến triển nặng thêm. Từ đó giúp người bệnh cải thiện phần nào khả năng vận động.

Tùy thuộc vào biểu hiện triệu chứng mà người bệnh gặp phải cùng các vấn đề liên quan khác mà bác sĩ có thể cân nhắc kê toa một số loại thuốc dưới đây:

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Nhóm thuốc này thường được chỉ định cho các cơn đau có mức độ từ nhẹ cho đến trung bình. Acetaminophen, naproxen hoặc ibuprofen là các loại thuốc giảm đau thông thường được dùng phổ biến nhất.
• Thuốc giãn cơ: Thoát vị đĩa đệm đa tầng có thể khiến cho nhiều người bệnh bị co thắt cơ. Lúc này các loại thuốc giãn cơ có thể được dùng để cải thiện vấn đề. Tuy nhiên cần chú ý đến các tác dụng phụ tiềm ẩn như chóng mặt, buồn ngủ và an thần.
• Thuốc giảm đau thần kinh: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm đau bằng cách gây ảnh hưởng đến các xung thần kinh. Có thể dùng cho trường hợp người bệnh bị chèn ép dây thần kinh gây đau nhiều. Gabapentin, venlafaxine, pregabalin và duloxetine là các loại thường được kê toa phổ biến.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Nhiều trường hợp, tổn thương đĩa đệm nặng nề có thể gây đa nghiêm trọng. Lúc này có thể các loại thuốc khác không còn khả năng đáp ứng. Bác sĩ sẽ cân nhắc kê toa thuốc giảm đau gây nghiện để kiểm soát nhanh cơn đau. Tuy nhiên nhóm thuốc này chỉ được dùng thận trọng trong thời gian ngắn và cần đặc biệt chú ý đến các rủi ro tiềm ẩn.
• Tiêm cortisone: Một số người bệnh có thể bị đau nhức nghiêm trọng và không đáp ứng với thuốc uống. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị tiêm cortisone để giảm đau hiệu quả hơn. Thuốc thường phát huy tác dụng giảm đau và giảm viêm tại chỗ chỉ sau 2 ngày tiêm ngoài màng cứng.

Tất cả các thuốc dùng điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng cần đảm bảo tuân thủ chỉ dẫn từ bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc về dùng hoặc tăng/ giảm liều khi chưa được bác sĩ cho phép. Trường hợp gặp phải tác dụng ngoại ý, cần báo ngay cho bác sĩ được biết để có cách xử lý và điều chỉnh kịp thời.

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu luôn là phương pháp được ưu tiên cho các bệnh lý cơ xương khớp. Với các trường hợp bị thoát vị đĩa đệm đa tầng thì vật lý trị liệu nhằm vào mục tiêu giảm đau, giúp người bệnh có tư thế tốt và tăng cường chức năng vận động.

Các liệu pháp có thể được áp dụng bao gồm:

• Vật lý trị liệu thụ động: Thường bao gồm tác dụng nhiệt (có thể là chườm nóng/ chườm lạnh để giảm sưng đau), xoa bóp, điện trị liệu hoặc siêu âm trị liệu. Bác sĩ sẽ tiến hành trao đổi và hướng dẫn người bệnh thực hiện các liệu pháp phù hợp.
• Vật lý trị liệu tích cực: Tập trung chủ yếu vào các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cột sống. Đối với hầu hết các trường hợp thì bài tập luôn là liệu pháp trọng tâm và cần thiết để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Mặc dù vật lý trị liệu là giải pháp an toàn và có nhiều cải thiện tích cực nhưng vẫn chống chỉ định cho một số trường hợp nhất định. Đặc biệt là ở những bệnh nhân bị mất ổn định nghiêm trọng ở cột sống hay có vấn đề y tế cơ bản nghiêm trọng liên quan tới khối u hoặc nhiễm trùng cột sống.

4. Phẫu thuật

Như đã phân tích, bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng thường có mức độ nghiêm trọng và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, trong nhiều trường hợp, các biện pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả. Lúc này bác sĩ sẽ cân nhắc yêu cầu người bệnh thực hiện phẫu thuật để kiểm soát tiến triển của bệnh, cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng xảy ra.

Phẫu thuật được thực hiện với mục đích giải tỏa áp lực lên rễ dây thần kinh và ống sống. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp phẫu thuật khác nhau. Chẳng hạn như:

• Phẫu thuật mở ống sống
• Phẫu thuật loại bỏ đĩa đệm
• Phẫu thuật mở rộng lỗ liên hợp
• Phẫu thuật nối đốt sống
• Phẫu thuật hợp nhất cột sống

Trong đa số các trường hợp, phẫu thuật thường có tiên lượng tốt. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro không mong muốn. Có thể là chảy máu quá nhiều, nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu, rò rỉ dịch não tủy,… Do đó, bác sĩ và người bệnh cần có sự trao đổi kỹ lưỡng trước khi thực hiện phẫu thuật chữa thoát vị đĩa đệm đa tầng.

Phòng ngừa bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng

Trên thực tế, không có biện pháp ngăn ngừa tất cả các yếu tố nguy cơ gây bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng. Bởi căn bệnh này còn liên quan đến tuổi tác và lão hóa. Tuy nhiên bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau đây để hạn chế nguy cơ mắc bệnh:

• Luôn chú ý thực hành các tư thế tốt cả khi đứng, ngồi và nằm để hạn chế gây áp lực lên cột sống và đĩa đệm.
• Ăn uống lành mạnh và sinh hoạt điều độ để duy trì cân nặng khỏe mạnh. Nếu đang bị thừa cân – béo phì thì cần sớm thiết lập và thực hiện kế hoạch giảm cân khoa học. Từ đó giảm tải áp lực của trọng lượng cơ thể đè nén lên cột sống.
• Luôn dành tối thiểu 30 phút mỗi ngày cho hoạt động thể chất. Lựa chọn các bài tập phù hợp, vừa sức để rèn luyện nhằm cải thiện sức mạnh của cơ lưng, chân và bụng.
• Tránh hút thuốc lá, uống rượu bia hay tiêu thụ các loại thực phẩm kém lành mạnh. Thay vào đó cần bổ sung lượng dưỡng chất cân bằng từ các nguồn thực phẩm tươi sạch. Đặc biệt chú ý tăng cường vitamin D, canxi và omega-3 cho cơ thể.
• Đối với phụ nữ nên hạn chế đi giày cao gót. Còn những người phải làm công việc mang vác nặng nhọc thì nên sử dụng kỹ thuật nâng phù hợp.

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng tiềm ẩn rất nhiều biến chứng nghiêm trọng nên cần chú ý thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế rủi ro phát sinh. Ngoài các chiến lược điều trị y tế thì người bệnh cũng được khuyến cáo là cần chăm sóc sức khỏe thật tốt bằng các biện pháp tự lực tại nhà.

Tham khảo thêm:

• Điều trị thoát vị đĩa đệm bằng Laser: Những điều bạn nên quan tâm
• Tìm hiểu phương pháp chữa thoát vị đĩa đệm bằng diện chẩn