Cách chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y hiệu quả

Chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y sử dụng các bài thuốc uống trong, đắp ngoài hoặc các liệu pháp châm cứu, cứu ngải để cải thiện các triệu chứng. Thuốc đông y thường an toàn và có thể sử dụng lâu dài, tuy nhiên điều quan trọng là trao đổi với bác sĩ để được kê toa thuốc phù hợp nhất.

Bệnh viêm cột sống dính khớp theo đông y

Viêm cột sống dính khớp là bệnh viêm khớp mãn tính xảy ra chủ yếu ở cột sống, nhưng cũng ảnh hưởng đến các khớp lớn hơn, chẳng hạn như khớp hông, vai và xương chậu. Nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến tổn thương cột sống, gù lưng, biến dạng và dẫn đến tàn phế.

Theo quan niệm đông y, gốc của bệnh là do thận cập đốc mạch hư tổn, suy yếu, huyết khí bất túc, thấp nhiệt, phong hàn, ngoại tà xâm nhập, dẫn đến kinh lạc trì trệ, không thông, tất thống (đau đớn). Ngoài tổn thương kinh lạc, nguyên căn gây viêm cột sống dính khớp cũng liên quan mật thiết đến đốc mạch và túc thái dương kinh. Đây là tình trạng các đường kinh dương của cơ thể bị bế tắc, khiến tà khí xâm nhập, dẫn đến huyết ứ hóa thống (tụ máu gây đau).

Các biện pháp chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y phụ thuộc vào loại tà khí xâm nhập vào cơ thể, chẳng hạn như:

• Thấp nhiệt: Thanh hóa
• Ngoại cảm hàn thấp: Ôn tán
• Khí trệ uất trở: Lý khí sơ đạo
• Huyết ứ: Lý khí hóa ứ

Trong trường hợp bệnh lâu ngày khiến thận và đốc mạch hư tổn, tạng khí thất điều, thầy thuốc thường lấy hư làm chủ, sau đó tùy vào cơ địa của người bệnh mà sử dụng phép điều trị phù hợp. Nếu khí huyết hư tổn sẽ bổ khí huyết, tinh khí hư tổn thì bổ nguyên khí. Các chứng khí trệ, đàm trở, thủy đình, hỏa kết,… tùy thuộc vào các chứng cụ thể mà có biện pháp điều trị phù hợp.

Các bài thuốc chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y

Theo đông y, viêm cột sống dính khớp được chia thành nhiều thể bệnh với các nguyên nhân khác nhau. Điều trị bệnh phụ thuộc vào thể bệnh, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và khả năng đáp ứng thuốc của người bệnh. Do đó, điều quan trọng là đến cơ sở đông y uy tín để được chẩn đoán và có kế hoạch điều trị phù hợp.

1. Viêm cột sống dính khớp thể thấp nhiệt trở lạc

Dấu hiệu:

• Lưng eo đau, cột sống đau, cứng khớp, hạn chế khả năng vận động, các khớp sưng đau.
• Có phiền nhiệt, miệng đắng, ngực sườn đầy tức.
• Nước tiểu có màu vàng đỏ, rêu lưỡi vàng dày.
• Mạch hoạt sác.

Phương pháp điều trị: Thanh nhiệt, tiêu độc, thông lạc, lợi thấp

Bài thuốc: Tứ diệu tán hợp tuyến tý thang gia giảm

• Thành phần:
  • Hoàng bá 12 gram
  • Thương truật, Bạch truật, Tằm sa, Hoạt thạch, mỗi vị đều 15 gram
  • Lão quán thảo và Ý dĩ nhân 30 gram
  • Chi tử, Ngưu tất, Phòng kỷ, Pháp bán hạ, Liên kiều, mỗi vị đều 9 gram
• Cách dùng: Sắc thành thuốc, dùng uống.
• Gia giảm bài thuốc:
  • Cơn đau lâu ngày không khỏi, gia thêm Mộc qua 30 gram, Đỗ trọng 15 gram, Ngưu tất 12 gram để trừ thấp và cường gân cốt.
  • Tiểu tiện màu đỏ, mạch hoạt sác, lưỡi rêu đỏ, gia thêm Trạch tả 9 gram, Thông tahr 6 gram để thanh nhiệt và trừ lợi thấp.
  • Biểu hiện của nhiệt tăng cao, gia thêm Nhân đông đằng, Thanh phong đằng, Bạch hoa xà, mỗi vị đều 30 gram và Thổ Phục linh 15 gram để thanh nhiệt, trừ phong thấp.
  • Thấp nhiệt uẩn kết lâu ngày, hư tổn âm dịch, gia thêm Thạch lộ, Nữ trinh tử, Tảo liên thảo, mỗi vị đuề 15 gram để dưỡng âm sinh tân.

2. Viêm cột sống dính khớp thể thấp hàn tê trở

Dấu hiệu:

• Eo, thắt lưng, cột sống đau đớn. Cơn đau có thể lan đến cổ vai gáy, dẫn đến cứng cổ, thậm chí là gây viêm, khó khăn khi vận động.
• Bệnh thường bị ảnh hưởng nhiều bởi thời tiết và môi trường, thời tiết âm u, ấm ướt, mưa nhiều, có thể khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn.
• Ngược lại, nếu thời tiết ấm áp thì các triệu chứng được cải thiện.
• Người bệnh thường sợ lạnh hoặc nửa thân dưới có nhiệt độ thấp, có thể dẫn đến đau hông, háng, vùng chậu.
• Chất lưỡi đạm, rêu lưỡi mỏng trắng dày.

Phương pháp chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y: Tán hàn, trừ thấp, thông lạc, ôn kinh.

Bài thuốc: Quyên tý thang kết hợp với thận chiêu thang gia giảm

• Thành phần:
  • Khương hoàng, Chích hoàng kỳ, Bạch thược, Quế chi, Tang ký sinh, Phục linh, Đỗ trọng, Bạch truật, Tục đoạn, mỗi vị đều 15 gram
  • Can khuong, Ngưu tất, Phòng phong, mỗi vị đều 9 gram
• Cách dùng: Sắc uống.
• Gia giảm bài thuốc:
  • Thiên về hàn tà gia thêm Phụ tử 12 gram; Tế tân, Xuyên ô chế, mỗi vị đều 3 gram để tán hàn chỉ thống.
  • Thiên về thấp tà, rêu lưỡi dày dính, các khớp cứng, đau nhiều, gia thêm Ý dĩ nhân 30 gram, Thương truật 15 gram để trừ thấp, khu phong.
  • Đau cột sống nhiều, đau vai gáy, gia thêm Cát căn 30 gram để chỉ thống, giảm đau.

3. Viêm cột sống dính khớp thể thận hư đốc suy

Dấu hiệu: 

• Cột sống, lưng eo đau, đau vai gáy, cổ nhức mỏi, lạnh đau nhiều, thích ấm.
• Lúc mệt mỏi hoặc gặp lạnh cơn đau trở nên nghiêm trọng, gây cứng khớp, co duỗi khó khăn.
• Chân và đầu gối vô lực, cơ teo, sợ lạnh, tứ chi lạnh.
• Đại tiện phân nát, tiêu tiện trong dài.
• Lưỡi dạm, rêu trắng mỏng.
• Mạch tế trầm nhược.

Phương pháp chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y: Trừ tê thông lạc, ôn thận bổ đốc.

Bài thuốc: Thanh nga hoàn hợp độc thanh ký sinh thang gia giảm

• Thành phần:
  • Đỗ trọng, Tang ký sinh, Nhục quế, Độc hoạt, Thục địa, Tần giao, Phòng phong, Bổ cốt chỉ, bạch thược, Phục linh, mỗi vị đều 15 gram
  • Ngưu tất và Đào nhân, mỗi vị đều 9 gram
  • Xuyên khung 6 gram
  • Tế tân 3 gram
  • Nhục quế 1.5 gram
• Cách dùng: Sắc thành thuốc, dùng uống.
• Gia giảm:
  • Đốc mạch hư tổn, lưng eo đau mỏi, vô lực, gia thêm Lộc giao giác 12 gram; Tục đoạn và Thỏ ty tử, mỗi vị 15 gram, để cường eo, cố đốc.
  • Dương hư, sợ lạnh, tứ chi lạnh, chân gối đau mỏi, gia thêm Quế chi và Ba kích, mỗi vị 15 gram để ôn dương thông mạch.
  • Huyết ứ nặng, cột sống đau nhiều, gia thêm Kê huyết đắng 30 gram; Đào nhân, Hồng hoa, mỗi vị đều 9 gram; Thủy điệt 2 gram để khứ ứ, hoạt huyết.

4. Viêm cột sống dính khớp thể huyết ứ trở lạc

Dấu hiệu: 

• Cột sống thắt lưng, eo đau dữ dội.
• Cố định cột sống, cứng khớp, khó khăn khi cử động.
• Cơn đau nghiêm trọng hơn về đêm, đôi khi người bệnh phải xuống giường vận động nhẹ một lúc mới ngủ được.
• Biến dạng xương khớp, đi đứng khó khăn.
• Lưỡi ám hoặc có điểm ứ huyết, rêu lưỡi trắng mỏng.

Phương pháp điều trị: Thông lạc, chỉ thống, hoạt huyết hóa ứ

Bài thuốc: Thân thống trục ứ thang gia giảm

• Thành phần:
  • Tần giao, Khương hoạt, Độc hoạt, mỗi vị đều 15 gram
  • Phù hương, Trạch lan, Đào nhân, Hương phụ, Địa long, Ngưu tất, mỗi vị đều 9 gram
  • Thổ trùng miết, Xuyên khung, Cam thảo, mỗi vị đều 6 gram
• Cách dùng: Sắc thành thuốc, dùng uống.
• Gia giảm bài thuốc:
  • Cơ thể hư suy rõ rệt, gia thêm dược liệu trừ ứ, bổ thận như Thục địa, Tần giao, đều 15 gram; Miết giáp 6 gram.
  • Hàn tà nặng gia thêm Xuyên ô chế, Tế tân, đều 3 gram, Can khương 9 gram để chỉ thống, tán hàn.

5. Viêm cột sống dính khớp thể can thận âm hư

Dấu hiệu:

• Cột sống đau mỏi, thắt lưng đau nhói, tổn thương các chi dưới, khả năng di chuyển hạn chế.
• Xương khớp cứng, khó khăn khi co duỗi, tứ chi yếu, teo cơ.
• Mắt khô, đau ngứa.
• Sút cân nghiêm trọng, họng khô, miệng khát.
• Dễ chóng mặt, huyễn vựng, rối loạn tiền đình, tự hãn ù tai, tâm phiền, mặt đỏ, ngũ tâm phiền nhiệt.
• Lưới đỏ, rêu lưỡi mỏng, ít vàng.
• Mạch huyền tế sác.

Pháp chữa viêm cột sống: Thông lạc chỉ thống, bổ ích can thận.

Bài thuốc: Đương quy địa hoàng hoàn hợp hổ tiềm hoàn gia giảm

• Thành phần:
  • Thục địa, Đỗ trọng, Bạch thược, mỗi vị đều 15 gram
  • Sơn thù du, Sơn dược, mỗi vị đều 12 gram
  • Miết giáp, Ngưu tất, Đương quy, Tri mẫu, mỗi vị đều 9 gram
• Cách dùng: Tán thành bột, hòa với mật ong, làm thành viên hoàn kích thước to bằng hạt đậu.
• Gia giảm:
  • Dương hư gia thêm Tang ký sinh 15 gram, Xương chó 30 gram và Nhục quế 1.5 gram để ôn thận dương.
    • Xương khớp đau nhiều, đêm đau nặng, ngày đau nhẹ, lưỡi tím tái hoặc xuất huyết ban đỏ, gia Kê huyết đằng 30 gram; Vương bất lưu hanh, Đào nhân, mỗi vị đều 9 gram để dưỡng huyết hoạt huyết.
  • Âm hư hỏa vượng, gia thêm Đàn bì, Thanh cao, mỗi vị 9 gram và Thiên hoa phấn 15 gram để thanh lọc hư nhiệt.

Phương pháp điều trị viêm cột sống dính khớp bằng đông y khác

Ngoài các bài thuốc, phương pháp chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y cũng sử dụng các loại cao dán, châm cứu hoặc cứu ngải để hỗ trợ điều trị các triệu chứng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, phương pháp điều trị bổ sung bao gồm:

1. Châm cứu

Châm cứu là phương pháp sử dụng các kim dài, mỏng tác động qua da lên một số huyệt vị cụ thể với nhiều độ sâu khác nhau. Phương pháp này có thể giúp kích thích quá trình lưu thông máu, tăng cường năng lượng tích cực và hỗ trợ cải thiện các triệu chứng viêm cột sống dính khớp hiệu quả

Tùy thuộc vào thể bệnh, châm cứu tác động vào các huyệt vị cụ thể như:

• Nhiệt thấp chứng: Phong tì, Đại chùy, Can du, Thận du, Hoàn khiêu, tam âm giao, Dương lăng tuyền.
• Hàn thấp chứng: Thận du, Can du, Cách du, Phong trì, Đại chùy, Yêu dương quan.
• Can thận âm hư hình: Thận du, Can du, Tam âm giao, Quan nguyên, Thái xung, Đại chùy.
• Ứ huyết chứng: Phong trì, Đại chùy, Can du, Thận du, Dương lăng tuyền, Tam âm giao và Hoàn khiêu
• Thận hư đốc rỗng hình: Can du, Cách du, Thận du, Âm lăng tuyền, Ủy trung, Tam âm giao, Quan nguyên

Phép châm cứu chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y: Thực chứng dùng phép tả, hư chứng dùng phép bổ.

• Tả: Châm cứu rút kim từ từ (Nội kinh) hoặc rút nhanh (Đại thành), không day bịt lỗ kim nhằm để thoát khí ra bên ngoài.
• Bổ: Thuật châm cứu rút kim nhanh (Nội kinh) hoặc rút kim châm rãi (Đại thành), day ấn, bịt lỗ châm ngay lập tức, không cho khí thoát ra bên ngoài.

2. Bài thuốc đắp và cao dán

Các loại cao dán có thể điều trị cả 5 thể viêm cột sống dính khớp. Bài thuốc bao gồm Ngô thù du 30 gram giã nát, mỗi lần dùng 9 gram trộn với gừng tươi đắp vào chỗ đau nhức.

3. Cứu ngải

Cứu ngải là kỹ thuật Y học cổ truyền sử dụng sức nóng từ điếu ngải để tạo ra các phản ứng của cơ thể nhằm điều trị hoặc phòng ngừa một số bệnh lý. Điếu ngải thường dùng lá ngải cứu khô, chế thành ngải nhung, làm thành điếu. Mục đích chính của kỹ thuật cứu ngải là giảm đau, giúp giãn cơ, điều trị các bệnh lý thể hàn.

Cứu ngải thường chủ trị các chứng đau và co cơ do lạnh, bệnh lý thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp gối, các chứng liệt dây thần kinh số 7 do lạnh, liệt nửa người thể hàn, cảm cúm, cảm lạnh, ngoại cảm phong hàn. Bên cạnh đó, đôi khi cứu ngải cũng được ứng dụng để điều trị các chứng di tinh, mộng tinh, liệt dương, rối loạn cương dương, rối loạn kinh nguyệt hoặc đái dầm thể hàn.

Cứu ngải chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y như sau:

• Thành phần: Phòng phong, Kinh giới, Phù hương, Một dược, Bạch hồ tiêu, mỗi vị đều 60 gram và Ngải cứu 500 gram.
• Cách làm: Trộn đều các loại dược liệu, chia thành 20 phần, mỗi lần dùng một phần thuốc, cuốn thành điếu ngải, cứu cho các bệnh nhân.
• Thời gian cứu: Mỗi lần cứu khoảng 40 – 60 phút, 20 lần là một liệu trình.

Ngoài ra, có thể cứu ngải đơn thuần vào các huyệt A thị huyệt và Mệnh môn, mỗi ngày khoảng 1 – 2 lần. Mỗi liệu trình khoảng 10 lần.

Lời khuyên khi chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y

Các cách chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y mang lại hiệu quả cao trong giai đoạn đầu, khi các triệu chứng không quá nghiêm trọng và không có nguy cơ biến chứng. Ngoài ra, hiện tại không có cách điều trị dứt điểm viêm cột sống dính khớp, các biện pháp điều trị, bao gồm cả tây y và đông y, đều nhằm mục đích cải thiện các triệu chứng cũng như ngăn ngừa các biến chứng liên quan.

Nếu các triệu chứng viêm cột sống dính khớp trở nên nghiêm trọng hoặc không đáp ứng các bài thuốc điều trị, người bệnh nên thông báo với thầy thuốc hoặc đến cơ sở Y học cổ truyền uy tín, chẳng hạn như Nhà thuốc Đỗ Minh đường, để được chẩn đoán và điều trị  phù hợp.

Ngoài ra, để điều trị viêm cột sống dính khớp bằng đông y đạt hiệu quả cao, người  bệnh cần lưu ý một số lời khuyên như:

• Tập thể dục: Hoạt động thể chất thường xuyên có thể làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của viêm cột sống dính khớp. Tập thể dục cũng giúp các cử động linh hoạt hơn, ngăn ngừa các cơn đau và phục hồi chức năng bình thường của người bệnh. Điều quan trọng là trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn các bài tập an toàn.
• Chế độ ăn uống phù hợp: Các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và chống viêm như rau xanh, các loại hạt, các loại cá béo, quả mọng, có thể giúp chống viêm và ngăn ngừa các triệu chứng viêm cột sống dính khớp trở nên nghiêm trọng hơn.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì và thừa cân có thể gây áp lực lên cột sống, khiến các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Hạn chế hoặc tránh uống rượu: Uống nhiều rượu có thể dẫn đến yếu xương và làm tăng nguy cơ loãng xương, gãy xương.
• Ngừng hút thuốc: Hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc lá có thể làm tăng mức độ tổn thương cột sống cũng như khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn.

Chữa viêm cột sống dính khớp bằng đông y có thể cải thiện các triệu chứng dần dần và ngăn ngừa bệnh trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh già đi. Nếu không được điều trị phù hợp, cơn đau khớp có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. Do đó, người bệnh nên đến trao đổi với thầy thuốc và xây dựng kế hoạch điều trị hiệu quả nhất.

Tham khảo thêm:

• Thông tin về thuốc sinh học điều trị viêm cột sống dính khớp
• Tổng Hợp 11 Cách Chữa Viêm Khớp Gối Bằng Thuốc Nam Hay